Komórki macierzyste – co to takiego?

Komórki macierzyste to specjalny rodzaj komórek, które są zdolne do samoodnawiania i różnicowania w różne typy komórek. Oznacza to, że pozostają niewyspecjalizowane, dopóki nie otrzymają odpowiedniego sygnału, aby rozwinąć się w komórkę wyspecjalizowaną np. komórkę tkanki mięśniowej, chrzęstnej czy kostnej. Po podaniu w zmienione zapalnie/zwyrodnieniowo miejsce komórki macierzyste:

1. rozpoznają środowisko,

2. diagnozują problem,

3. rozpoczynają proces regeneracji zmienionych miejsc.

W ortopedii wykorzystuje się mezenchymalne komórki macierzyste (MSC), które mają duży potencjał do rozwoju właśnie w ww. komórki. Ponadto MSC koordynują rozwój, utrzymanie i naprawę tkanek oraz są użyteczne w regeneracyjnych terapiach układu mięśniowo-szkieletowego oraz w leczeniu związanych z wiekiem chorób zwyrodnieniowych.

5 najważniejszych zalet MSC:

1. łatwość izolacji,

2. wysokie zdolności do proliferacji (namnażania),

3. silne działanie przeciwzapalne,

4. posiadanie zdolności „przemieszczania się” do tkanek dotkniętych stanem zapalnym,

5. duży potencjał regeneracyjny.

U osób dorosłych MSC są dostępne w większości narządów, jednak praktyczna możliwość ich pobrania i izolacji, ogranicza się do szpiku kostnego i tkanki tłuszczowej.

Dlaczego komórki macierzyste pobiera się z tkanki tłuszczowej?

Komórki macierzyste można uzyskać ze szpiku kostnego, okostnej, tkanki tłuszczowej, łożyska, pępowiny, krwi, ludzkiego płynu owodniowego, miazgi zębowej, tkanki maziowej, skóry i mięśni szkieletowych. Wśród nich najczęściej stosuje się MSC szpiku kostnego i tkanki tłuszczowej, ponieważ są one łatwo i obficie dostępne. Naukowcy z całego świata przedstawiają liczne argumenty przemawiające za pobieraniem komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej jak i pozyskiwaniem ich ze szpiku kostnego. Poniżej zostaną przedstawione korzyści jakie daje pobranie komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej pacjenta.

1. Zabieg pobierania komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej jest mniej bolesny dla pacjenta niż pobranie szpiku kostnego.

2. Wg licznych badań, w tkance tłuszczowej jest blisko 70 razy więcej komórek macierzystych niż w szpiku kostnym.

3. Populacja komórek macierzystych pobranych z tkanki tłuszczowej jest bardziej homogenna. Gros komórek macierzystych pobranych ze szpiku kostnego to komórki macierzyste krwiotworzenia.

4. ADSC (adipose-derived stem cells – komórki macierzyste pochodzące z tkanki tłuszczowej) charakteryzują się właściwościami immunosupresyjnymi i niską immunogennością.

5. MSC pochodzenia szpikowego są nieoptymalne pod względem klinicznym, ze względu na wymaganą wysoce inwazyjną procedurę aspiracyjną i spadek zarówno ich proliferacji, jak i potencjału różnicowania wraz ze starzeniem się dawcy

6. ADSC nie wykazują statystycznie istotnej korelacji pomiędzy jakością komórek macierzystych, zdolnością do proliferacji a wiekiem pacjenta.

Reasumując, łatwość wielokrotnego dostępu do podskórnej tkanki tłuszczowej za pomocą minimalnie inwazyjnej metody, prosta procedura izolacji oraz jakość komórek macierzystych i zdolność do proliferacji, które nie zmniejszają się wraz z wiekiem pacjenta, określają wyższość ADSC jako alternatywnego źródła komórek macierzystych i zapewniają wyraźną przewagę nad MSC pochodzenia szpikowego, w określonych grupach pacjentów.

Zastosowanie komórek macierzystych

Terapia komórkami macierzystymi obejmuje m.in. następujące dolegliwości:

• kolano – zmiany zwyrodnieniowe – alternatywa do protezoplastyki stawów, zapalenie stawu, uszkodzenie łąkotki, ścięgien, więzadeł, urazy spowodowane przeciążeniem, odbudowa chrząstki stawowej, złamania,

• biodro – zmiany zwyrodnieniowe alternatywa do protezoplastyki stawów, urazy, zapalenie, zapalenie kaletki i inne choroby zwyrodnieniowe,

• bark – zmiany zwyrodnieniowe alternatywa do protezoplastyki stawów, zapalenie stawu, uszkodzenie rotatorów i inne zmiany zwyrodnieniowe,

• łokieć – zmiany zwyrodnieniowe alternatywa do protezoplastyki stawów, urazy, zapalenie ścięgien i więzadeł, zmiany przeciążeniowe,

• ręka / nadgarstek – zapalenie stawów i inne zmiany zwyrodnieniowe,

• stopa / kostka – zmiany zwyrodnieniowe alternatywa do protezoplastyki stawów, zerwanie więzadeł, skręcenia i niestabilność stawu skokowego,

• złamania, • leczenie blizn i owrzodzeń,

• przyspieszanie powrotu do zdrowia po urazach.

Procedura pobrania tłuszczowych komórek macierzystych.

Na wykonanie zabiegu pacjent powinien zarezerwować ok. 1 godziny.

• W pierwszej fazie lekarz znieczula miejsce, z którego będzie pobierał zawiesinę tłuszczową – najczęściej są to okolice brzuszne bądź udowe. W rejon znieczulony wprowadzana jest kaniula, za pomocą której pobierane jest ok. 50-60 ml zawiesiny tłuszczowej.

Podczas znieczulania okolic brzusznych (udowych) dr Grzegorz Sobieraj dodatkowo pobiera krew z żyły obwodowej w celu wyizolowania czynników wzrostu PRP, które wspomagają wzrost oraz ro?z?nicowanie komo?rek macierzystych pozyskiwanych z tkanki tłuszczowej.

• W kolejnej fazie następuje wyizolowanie komórek macierzystych frakcji SVF i wprowadzenie ich do zmienionego zwyrodnieniowo stawu bądź innej uszkodzonej tkanki, a następnie wprowadzenie czynników wzrostu pochodzenia płytkowego.

• Po zabiegu pacjent czuje się dobrze. Nieznaczne dolegliwości bólowe w miejscu podania komórek macierzystych są reakcją prawidłową odzwierciedlającą burzliwy proces przemian tkankowych zainicjowanych przez komórki macierzyste.

Podsumowanie

W ciągu ostatnich kilku lat wiedza na temat wykorzystania komórek macierzystych znacznie wzrosła, a leczenie nimi w szczególny sposób przeniknęło do świata medycyny regeneracyjnej, operacyjnej i nieoperacyjnej. Pacjenci chcą wyglądać i czuć się młodziej. Inwazyjne metody leczenia powoli przechodzą do lamusa, a w ich miejsce wchodzą nowe, innowacyjne metody – m.in. regeneracyjne terapie komórkami macierzystymi

Autor: lek. med. Grzegorz Sobieraj

Żródło: Czasopismo Szpitala Specjalistycznego w Białej Podlaskiej „Twój Lekarz” nr 3/2018 październik 2018 r. http://www.szpitalbp.pl/pl/twoj_lekarz/twoj-lekarz.html